SARTRE’IN DİYALEKTİK FELSEFESİNİN MARKSİST ESTETİK KURAMA KATKILARI
METİN BAL
Dokuz Eylül Üniversitesi,
Doç. Dr.
E-posta: balmetin@gmail.com
Özet
Marksist felsefenin 21. yüzyıldaki önemli temsilcisi Fredric Jameson, Jean-Paul Sartre’ın Diyalektik Aklın Eleştirisi yapıtı için yazdığı “Önsöz”de, Sartre’ın diyalektik anlayışının diyalektik tarihine katkısının henüz hak ettiği ilgiyi görmemiş olduğu tezini öne sürer. Jameson’ın tezini hareket noktası olarak kabul eden bu çalışmamın amacı Sartre’ın diyalektik düşüncenin tarihine katkısının ne olduğunu açıklamak ve diyalektik hakkındaki bu yeni anlayışın genel olarak sanat felsefesine ve özel olarak da Marksist estetiğe katkılarını ortaya koymaya çalışmaktır.
Sartre’ın diyalektik felsefesinin diyalektik materyalizmden hareketle kurulduğunu göz önünde tutarak, önce, diyalektik materyalizmin kurucuları olan Karl Marx’ın (1844 Elyazmaları) ve Friedrich Engels’in (Anti-Dühring) yapıtlarına dayanarak onların “diyalektik”ten ne anladıkları ve “diyalektik” düşünce için belirledikleri kategorileri kısaca açıklayacağım. Ardından, Sartre’ın erken dönem yapıtı Varlık ve Hiçlik yapıtındaki “tasarı” (Fr. İng. projection, Alm. Entwurf) kavramının, onun Marx ve Engels etkisi altına girdiği sonraki dönemini oluşturan Diyalektik Aklın Eleştirisi yapıtındaki “praksis” kavramına nasıl dönüştürülmüş olduğunu açıklayacağım. Sonuç olarak Marx ve Engels’e göre insan varoluşuna özgü ayırt edici özelliğin “güzellik yasaları”na göre üretim, başka bir deyişle “sanatsal eylem” olduğu düşüncesinin Sartre tarafından özgürleştirici bir yazın ve sanat düşüncesine nasıl evrildiğini ortaya koymaya çalışacağım.
Anahtar Kelimeler: Diyalektik Materyalizm 1, Jean-Paul Sartre 2, Praksis 3, Estetik ve Sanat Felsefesi 4.
Alan Tanımı: 20. Yüzyıl Felsefesi (Felsefe)
27 Nisan 2013
İZMİR - Kuşadası
III. SOSYAL BİLİMLER ARAŞTIRMALARI KONFERANSI (SOSBİLKO)
Cumartesi, 27 Nisan 2013
Pine Bay Holiday Resort, Çamlimanı Mevkii Kuşadası, İzmir
Saat: 16:00 – 17:40, Oturum B2 Salon: 102
FELSEFE KONFERANSI
----Oturum Başkanı: Metin Bal, Dokuz Eylül Üniversitesi Felsefe Bölümü
1. ----1- Emre Öztürk, Adıyaman Üniversitesi, “Hermeneutiğin Kaybolan Anlamı, Kapsamı ve Fonksiyonu”
2. ----2- Metin Bal, Dokuz Eylül Üniversitesi, “Sartre’ın Diyalektik Felsefesinin Marksist Estetik Kurama Katkıları”
3. ----3- Burak Sayın, Adnan Menderes Üniversitesi, “Nietzsche’nin Yaşama Evet Sartre’ın Öze Hayır Diyen İnsanı”
4. ----4- Cengiz İskender Özkan, Adnan Menderes Üniversitesi, “Postmodern Felsefe Sosyal Bilimler İçin Bir Epistemoloji ya da Ontoloji Sağlayabilir mi?”
5. ----5- Vedat Çelebi, Nevşehir Üniversitesi, “Michel Foucault’da İktidar, Bilgi ve Özne İlişkisi”
6. ----6- Emrah Akdeniz, Edebiyat Fakültesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, “Platon’da Trajik Varoluşun Kökensiz Kökeni olarak Eros”
Sartre'ın varoluşçuluk ve sanat hakkındaki düşünceleriyle ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için tıklayınız lütfen: "Sartre’ın Varoluşçu Felsefesi ve Dava Edebiyatı Teorisi" / "Sartre’s Existentialist Philosophy and Theory of Committed Literature", Metin Bal. Felsefe Arkivi Dergisi, Sanat ve Felsefe özel sayısı. / Themed Issue on Art and Philosophy / Archives of Philosophy / Archives de Philosophie/ Archiv für Philosophie, Sayı: 50, Yıl: 2019, ss. 17-29. Yaz dönemi. Uluslararası hakemli dergi. ULAKBİM ve ASOS Index tarafından taranmaktadır. DOİ: 10.26650/arcp2019-589759 , İstanbul University Press, İstanbul. ISSN: 0378-2816 , E-ISSN: 2667-7644 , Orcid: M.B.0000-0003-3448-3736.
“İyi Bir Kimse Nasıl Olunur?” Sorusuna Sartre’ın Hümanist Ateist Varoluşçu Şeytan ve Yüce Tanrı Oyunu Bağlamında Felsefi Bir Cevap Girişimi", Metin Bal. / An Attempt For a Philosophical Answer to the Question “What Makes a Good Man?” in Context of Sartre’s Humanist Atheist Existentialist Play The Devil and The Good Lord. Mayıs, Haziran, Temmuz 2020. ss. 195 - 222. Doğu Batı Düşünce Dergisi. Varoluşçuluk II sayısı. Yıl: 23, Sayı: 93. Ankara.ISSN: 1303 - 7242. Makale formatında okumak için tıklayınız